سرقت و انواع آن

سرقت یعنی دزدیدن، برداشتن و ربودن مالی که متعلق به دیگری است. در تمامی موارد مربوط به سرقت، سارق (فردی که مالی را دزدیده است) باید مالی را که دزدیده است را به صاحب اصلی آن برگرداند و در صورتیکه اصل مال موجود نباشد باید قیمت آن را پرداخت کند و قیمت مال دزدیده شده بر اساس قیمت روز میباشد.

دزدی یا سرقت درمعنای حقوق کیفری به گرفتن غیرقانونی اموال دیگران بدون رضایت آنها می‌گویند. به کسی که عمل دزدی را انجام می‌دهد دزد یا سارق می‌گویند.

و یا تعریف دزدی از نگاهی دیگر، سوء استفاده از جهل یا غفلت شخصی برای به دست آوردن بخشی از اموال مادی یا معنوی وی به نفع خود یا دیگران است .

برای کاهش ارتکاب سرقت و دزدی انواع روش‌ها توسط بشر ابداع شده‌است. یکی از مهم‌ترین روش‌ها در نظر گرفتن قوانین حقوقی مختلف است که با در نظر گرفتن شرایط، شواهد و قراین برای مجرم اعمال می‌گردد. در کشور جمهوری اسلامی ایران این قوانین بر اساس قانون مجازات اسلامی تدوین شده‌است.

قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در ماده ۲۶۷ مقرر می دارد: سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است.

موضوع سرقت چیزی است که عمل ربودن نسبت به آن انجام می شود و حقوقی به آن تعلق گرفته که مورد حمایت قانون است. قانونگذار شرایط زیادی را به صورت صریح یا ضمنی برای این موضوع بیان نموده است که عبارتند از: مال یا شی بودن مال مسروقه، مادی بودن و قابلیت جابجایی و تصرف را داشتن مال ، منقول بودن مال مسروقه ، تعلق مال به غیر در زمان سرقت وخروج مال یا شیء از تصرف متصرف و دخول آن در تصرف سارق است.

عناصر تشکیل دهنده جرم سرقت

برای تحقق جرم سرقت سه عنصر اصلی ضرورت دارد:

1- عنصر مادی : در جرم سرقت عنصر مادی به شکل ربودن به معنای جابه جا کردن و برداشتن و استیلاء برآن مال و همچنین پنهانی بودن عمل ربایش می باشد، بنابراین لازمه جرم سرقت این است که سارق بدون رضایت مالک یا متصرف به صورت علنی و یا مخفیانه مبادرت به بردن مال دیگری بنماید. هر چند چند دقیقه بعد از عمل ربودن سارق مال را رها کند و یا با دستگری به مقصد اصلی خود نرسد .

2- عنصر معنوی : همان قصد ارتکاب جرم است که علاوه بر سوء نیت عام، قصد تملک بعنوان سوء نیت خاص لازم و ضروری است. برای تحقق جرم سرقت وجود قصد مجرمانه و علم سارق بر مال غیر بودن مال مسروقه حائز اهمیت است بنابراین جرم سرقت یک جرم عمومی است که همواره با سوء نیت محقق می شود.

عنصر قانونی: همان اصل قانونی بودن جرم و مجازاتهاست و آن اینکه باید قانونگذار موضوعی را جرم بداند تا بتوان مرتکب را مجازات کرد و با نبودن عنصر قانونی نمی توان مرتکب فعل را مجازات نمود. بنابراین قانون مجازات اسلامی مهمترین عنصر قانونی جرم سرقت است که تفسیر مجازات هرنوع سرقت را جداگانه بیان داشته که در این مطالب به دلیل محدودیت جایی برای توضیح نیست.

انواع سرقت

سرقت بر حسب نوع و میزان مجازات و ماهیت آن به اشکال مختلف تقسیم دسته بندی شده است:
• دسته اول سرقت حدی
• دسته دوم سرقتهای تعزیری

الف ) سرقت حدی

حد، مجازاتی است که در شرع مشخص شده است و قانون آنرا تعیین نکرده است.

در صورتیکه تمامی شرایط زیر وجود داشته باشد سرقت حدی خواهد بود:

سارق باید بالغ باشد.
سارق به سرقت وادار نشده باشد و بداند که مال دیگری را می رباید.
سارق بداند که این عمل حرام است و صاحب مال ،مال را در حرز قرار داده باشد.
سارق در حال اضطرار سرقت نکرده باشد.
سرقت در سال قحطی صورت نگرفته باشد.
سارق مال را به قصد دزدی برداشته باشد.
مال مسروقه در حرز متناسب قرار گرفته باشد.
مال مسروقه از اموال دولتی و وقف نباشد.

با این شرایط بسیار نادر و بعید است که بتوان این شرایط را در کنار هم دید و حد سرقت را بر سارق اجرا کنیم .البته باز هم شرایطی برای اجرای حد دارد مانند اینکه پیش از شکایت صاحب مال سارق را نبخشیده باشد یا سارق قبل از اثبات جرم از این گناه توبه نکرده باشد.

مجازات سرقت حدی در

مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن، به طوری که انگشت شصت و کف دست باقی بماند.
در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.
درمرتبه سوم، حبس ابد.
در مرتبه چهارم، اعدام هرچند سرقت در زندان باشد.
ماده ۱۹۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ در تعریف سرقت مقرر می دارد «سرقت عبارت است ربودن مال دیگری بطور پنهانی» در این تعریف چهارعنصر «ربودن» «مال» « دیگری» و «بطور پنهانی» نهفته است که تعریف سرقت را شکل می دهد.
سرقت حدی به دو صورت می باشد
سرقت با شرایط خاص •
راهزنی

سرقت با شرایط خاص مستلزم حد : در این نوع سرقت

اول اینکه سرقت باید بطور مخفیانه انجام گیرد سرقت مستوجب مجازات حد باید به نحوی ارتکاب یابد که صاحب مال متوجه ارتکاب عمل ربودن مال خود نشود، بنابراین سرقتی که با علم و اطلاع صاحب مال صورت گیرد، مستوجب مجازات حد نخواهد بود. حد ملاک مخفی بودن حد عرفی می باشد.
دوم اینکه خارج کردن مال از حرز همراه با هتک حرز شرط دیگر سرقت مستوجب این است که مال به وسیله سارق یا با همکاری دیگری، از حرز خارج شود، چون حرز محل مناسب برای نگهداری مال است ویژگی اصلیش آن است که بدون هتک و از بین بردن آن نمی توان به مال موجود در حرز دست یافت و
سوم اینکه سرقت در سال قحطی انجام نگیرد سرقت در صورتی مستوجب حد است که در سال قحطی صورت نگرفته باشد. منظور از قحطی فقدان ارزاق عمومی در سال ارتکاب جرم سرقت است. اگر فرد محتاجی به خاطر تأمین معاش خود یا خانواده خود مرتکب سرقت گردد مستلزم حد سرقت نیست.
راهزنی: راهزنی یکی از انواع سرقت مستلزم حد است که کیفر آن مجازات جرم محاربه می باشد. ماده ۲۸۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مقرر می دارد: راهزنان، سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح ببرند و موجب سلب امنیت مردم و راه ها شوند محاربند. بنابراین راهزنی عبارت است از گرفتن اموال مسافرین و عابرین در طرق و شوارع ضمن غافلگیری و تهاجم مسلحانه.

سرقت مسلحانه چیست ؟

اگر سرقت همراه با اذیت و آزار باشد یا سارق اسلحه داشته باشد به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می‌شود و اگر جرمی هم انجام شده باشد، به مجازات آن جرم هم محکوم خواهد شد.
سرقت مسلحانه گروهی در شب

هرگاه سرقت در شب واقع شده باشد و سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و لااقل یکی از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشد هر یک از مرتکبین به ۵ تا ۱۵ سال حبس و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم خواهد شد.

سرقت مشدد چیست ؟

در صورتیکه سارق شرایط زیر را باهم داشته باشد، به ۵ تا ۲۰ سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق محکوم میشود:

۱٫   سرقت در شب واقع شده باشد.
۲٫   سارقان دو نفر یا بیشتر باشند.
۳٫   یک یا چند نفر حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشند.
۴٫   از دیوار بالا رفته یا حصار را شکسته یا کلید ساختگی استفاده یا برخلاف واقعیت خود را مامور دولت معرفی کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی و توابع آن است سرقت کرده باشد.
۵٫   در ضمن سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشد.

سرقت مسلحانه از منزل

هر گاه یک یا چند نفر منزلی را سرقت کنند و حد اقل یک نفر از آنها مسلح باشد و یا هیچ یک مسلح نباشد اما در موقع سرقت در مقام هتک ناموس برایند به مجازات اعدام یا حبس ابد محکوم می شوند.

در صورتی که ساکنان منزل قصد دفاع از مال یا ناموس داشته باشند و در این میان مرتکب قتل یا جرح یا ضرب سارقین شوند، از مجازات معاف هستند.

ماموران در هنگام دستگیری سارقین اگر باعث قتل یا جرح یا ضرب سارقین شوند، از مجازات معاف هستند.

سرقت مسلحانه از بانکها صرافیها یا جواهرفروشی ها

هر گاه دو یا چند نفر با برنامه ریزی و نقشه قبلی، وجه نقد یا اوراق بهادار یا جواهرات را از بانکها و صرافیها دزدی کنند و لااقل یک نفر از سارقین مسلح به سلاح سرد یا گرم ظاهر یا مخفی، پر یا خالی باشد، چه از آن استفاده بکند چه نکند، در صورت وقوع سرقت به حبس ابد و در صورت وقوع قتل به اعدام محکوم خواهد شد.

هرگاه علی رغم میل سارقین، هیچ یک از اهداف عینی قتل و سرقت اتفاق نیفتد به حبس از ۵ تا ۱۰ سال محکوم میشوند.

راهزنی یا قطع طریق

راهزنی، توسل به زور برای خارج کردن اموال دیگران از تسلطشان در جاده های برون شهری است.

سارق مسلح و قطاع الطریق (قطع کننده راه) هر گاه با اسلحه امنیت مردم یا جاده را بر هم زند و رعب و وحشت ایجاد کند محارب است.

در این صورت به مجازات اعدام یا قطع دست راست یا پای چب یا تبعید محکوم میشود و اگر کسی راهزنی بکند و محارب محسوب نشود به ۳ تا ۱۵ سال حبس و شلاق تا۷۴ ضربه محکوم میشود.

محل وقوع جرم دزدی راهزنی و مسلحانه باید یکی از راههای خارج شهر یا روستا باشد.
سلاح راهزن اعم از سلاح سرد مثل شمشیر و یا گرم مثل تفنگ باشد.
کمین کردن و غافلگیر ساختن و تهاجم علنی به عابرین.
مقید نبودن سارقین به تعداد معین ، راهزن می تواند حتی یک نفر باشد.
تقدیم حفظ امنیت راهها بر حفظ اموال در اقدام مامورین.
غیرقابل گذشت بودن حد محاربه و افساد فی الارض.

ب ) سرقت تعزیری

سرقت تعزیری، سرقتی است که مجازات آن در قانون تعیین شده باشد.

در صورتی که سرقت شرایط حد را نداشته باشد و همراه با یکی از شرایط زیر باشد، سارق به حبس از شش ماه تا سه سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد:

سرقت در محل مسکونی یا مهیا برای سکونت یا در توابع آن یا در محل های عمومی از قیبل مسجد و حمام و غیر اینها واقع شده باشد.
سرقت در جایی واقع شده باشد که در آن درخت، بوته، پرچین یا نرده قرار گرفته و سارق آن را شکسته باشد.
سرقت در شب واقع شده باشد.
سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
سارق مستخدم بوده و مال مخدوم خود را دزدیده باشد یا مال شخص دیگری را از منزل شخص دیگری که به اتفاق مخدوم به آنجا رفته برباید یا شاگرد یا کارگر باشد و از محلی که معمولاَ محل کار وی بوده از قبیل خانه، دکان، کارگاه، کارخانه و انبار سرقت کرده باشد.
هر گاه اداره کنندگان هتل، مسافرخانه،کاروان سرا و کاروان و به طور کلی کسانی که به اقتضای شغل اموالی در دسترس آنهاست، تمام یا قسمتی از آن را مورد دستبرد قرار دهند.

سرقت تعزیری نیز به سه دسته تقسیم می شود:
• سرقت ساده
• سرقت مخل نظم
• سرقت مشدد
الف- سرقت ساده:
عنصر قانونی سرقت ساده، ماده ۶۶۱ قانون مجازات اسلامی می باشد. سرقتی است که دارای ارکان و شرایط عمومی است و هیچیک از شرایط سرقت حدی یا سرقت مشدد را ندارد. البته اگر میزان مجازات را مبنای ساده و مشدد بودن سرقت قرار دهیم، سرقت موضوع ماده ۶۶۵ قانون مجازات اسلامی که کمترین را دارد سرقت ساده خواهد بود.
ب- سرقت مخل نظم:
ماده ۲۷۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ سرقت مخل نظم را که نوعی سرقت تعزیری می باشد. «سرقتی که فاقد شرایط اجرای حد می باشد و موجب اخلال در نظم با خوف شده را بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد، اگرچه شاکی نداشته یا گذشت نموده باشد، موجب حبس تعزیری از یک تا پنج سال خواهد بود» اطلاق این ماده شامل سرقت های تعزیری ساده و مشدد می شود.
ج- سرقت مشدد:
منظور از سرقت مشدد، هرگونه سرقتی است که مقرون به یک یا چند عامل از عوامل تشدید مجازات بوده و مجازات آن شدیدتر از مجازات سرقت ساده باشد و شرایطی را نیز داشته باشد که در قانون پیش بینی کرده است. این شرایط، حصری می باشد و نمی توان عامل دیگری غیر از عوامل پیش بینی شده در قانون را عامل تشدید مجازات قرارداد، عوامل تشدید مجازات که در مواد ۶۵۱ تا ۶۶۰ قانون مجازات اسلامی بیان شده اند که عبارتند از سرقت در شب، تعدد سارقان، سرقت مسلحانه، بالا رفتن از دیوار، شکستن حرز، استفاده از عنوان با لباس مستخدم دولت، مامور دولتی قلمداد کردن، بکاربردن کلید ساختگی، سرقت از محل مسکونی، سرقت همراه با آزار یا تهدید، سرقت از محل های عمومی، مستخدم، شاگرد و کارگر بودن سارق، سرقت به اقتضای شغل، کیف زنی یا جیب بری و امثال آن، سرقت در مناطق بحرانی، سرقت آب، برق و گاز و تلفن.

برابر قانون در کلیه موارد دزدی و ربودن اموال، دادگاه علاوه بر تعیین مجازات، سارق یا رباینده را به رد (بازگردان) عین مال مسروقه محکوم می کند و اگر عین آن وجود نداشته باشد، سارق به رد مثل یا قیمت مال مسروقه یا ربوده شده و جبران خسارت وارده محکوم خواهد شد.

اگر سارق عین مال را برنگرداند یا قیمت آن را نپردازد، چنانچه مالی از او در دسترس باشد ضبط و به میزان محکومیت از مال ضبط شده برداشت می شود؛ در غیر این صورت، به تقاضای مال باخته تا زمان پرداخت در حبس باقی خواهد ماند حتی اگر مدت محکومیت مجازات اصلی او تمام شده باشد.

مراحل شکایت کیفری سرقت

در صورتیکه قصد شکایت کیفری از فردی به جرم دزدی را داشته باشید میتوانید مراحل زیر را انجام دهید.

تنظیم شکواییه
ثبت شکواییه در دفاتر خدمات قضایی
مراجعه به دادسرایی که پرونده شما به انجا ارجاع شده است
در صورتی که متهم مجرم شناخته شود با صدور کیفرخواست پرونده به دادگاه کیفری صالح ارسال میگردد .
مراجعه به دادگاه کیفری که پرونده شما به انجا ارسال گردیده است

مدارک لازم برای شکایت سرقت

مدارک شناسایی از قبیل شناسنامه و کارت ملی.
ارائه سند و یا مدرکی که نشان دهد سرقت صورت گرفته است.

رسیدگی به پرونده های کیفری علاوه بر زمان بر بودن ، نیاز به تخصص ویژه ای دارد که پیشنهاد میشود قبل از هر اقدام با وکلای تخصصی منصور عدالت مشورت کنید ما سریعترین و مطمئن ترین راه را به شما معرفی می کنیم .

در پایان لازم است بدانید مطابق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری؛ مجازات سرقت تعزیری تغییر کرده است که برای اطلاع بیشتر می توانید این قانون که هم اکنون در سایت گروه وکلای منصور عدالت وجود دارد را مطالعه فرمایید .

09022022861