حق حبس زن چیست ؟
حق حبس زن چیست ؟
همانطور که میدانید قانونگذار با توجه به نقش مردان و زنان درجامعه و خانواده مقرراتی مختص به هر یک وضع نموده است در نگاه اول به قوانین اینگونه استنباط میشود که کلیه قوانین در کشور به نفع مردان است و در واقع قانون گذار از زنان هیچ گونه حمایتی نکرده است. اما میتوان مواردی از قانون را دید که مقررات ویژه ای در جهت احقاق حق زنان بالاخص در روابط خانوادگی وجود دارد .هر چند که با وجود این قوانین نمیتواند گفت که کفه ترازوی عدالت برای هر دو جنس زن و مرد در نقطه برابر است .
یکی از حقوق منحصر به فرد زوجه حق حبس تا زمان گرفتن مهریه است .
مستندات قانونی حق حبس زن :
ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی : زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهرداردامتناع کندمشروط براینکه مهراوحال باشدواین امتناع مسقط حق نفقه نخواهدبود.
ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی : اگرزن قبل ازاخذمهربه اختیارخودبه ایفاءوظایفی که در مقابل شوهرداردقیام نموددیگرنمی تواندازحکم ماده قبل استفاده کند معذلک حقی که برای مطالبه مهرداردساقط نخواهدشد.
اما حق حبس یعنی چه ؟
توضیح ساده حق حبس زن این است که زن می تواند تا وقتی که تمام مهریه پرداخت نشده از وظایفی که نسبت به شوهر دارد خودداری می کند . حق حبس در نکاح ریشه فقهی دارد.
اما این وظایف زن در مقابل شوهر چیست؟
این وظایف که در قانون و شرع مشخص شده است عبارت اند از :
- حسن معاشرت
- زندگی در منزل شوهر
- در دسترس بودن به ویژه از نظر تمتعات جنسی شوهر
مهریه حق زن است و به بلافاصله بعد ازوقوع عقد ازدواج میتواند آن را مطالبه کند .بنابراین هر چند که این کارمیتواند فشار روانی بسیاری به خانواده ها تحمیل کند و علاقه مرد را دچار تزلزل نماید اما حقی است قانونی و زوجه میتواند حق خود را هر زمان بخواهد مطالبه کند و اگر همسرش از پرداخت آن سرباز زد میتواند از انجام وظایف خود که در بالا به آنها اشاره شد خودداری کند .
درباره خودداری زن از انجام وظایف اختلاف نظر هایی وجود دارد برخی معتقد هستند. خودداری از انجام وظیفه تنها مربوط به تمکین خاص (رابطه جنسی) است ؛ اما برخی دیگر معتقدند که زن میتواند همه کارهایی را که باید به عنوان همسر انجام می‌داده است را ترک کند تا زمانی که کل مهریه اش را بگیرد در مراجع قضای نیز این اختلاف نظر باعث صدور ارای متفاوتی شد تا در نهایت همان طور که در ادامه خواهیم گفت دیوان عالی کشور در رایی دایره این امتیاز بانوان را گسترده تفسیر کرده و نظر دوم را پذیرفته است.
رای وحدت رویه
رای وحدت رویه تمکین را به معنی عام تفسیر کرد و دایره حق حبس زوجه را گسترش داده است. در رای وحدت رویه دیوان عالی کشور آمده است: «مستفاد از ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی این است که زن در صورت حال بودن مهر میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای مطلق وظایفی که شرعا و قانونا در برابر شوهر دارد امتناع نماید، بنابراین رای شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان لرستان که با این نظر انطباق دارد به اکثریت آرا صحیح و قانونی تشخیص و تایید می‌گردد.» بر اساس این رای وحدت رویه، زن میتواند تا زمانی که مهریه به او پرداخت نشده است از ایفای تمام وظایف زناشویی خود امتناع کند. حتی میتواند در خانه پدر خود ساکن شود.
اما نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
تمکین عام (نه خاص) از سوی زوجه، موجب اسقاط حق وی به شرح مندرج در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی (حق حبس) نمی گردد و رای وحدت رویه شماره ۷۱۸ مورخ ۱۳۹۰/۲/۱۳ هیات عمومی دیوان عالی کشور، مغایرتی با این نظر ندارد. ضمن آن که قانون حمایت خانواده استنادی مصوب ۱۳۹۱ و موخر بر تاریخ صدور رای وحدت رویه مزبور است.
شرایط اعمال حق حبس
برای اینکه زوجه بتواند از حق حبس خودش استفاده کند، باید شرایطی فراهم باشد و
- اولین شرط این است که مهریه حال باشد؛ یعنی موعد خاصی برای پرداخت مهریه مشخص نشده باشد. به عنوان مثال در عقد نکاح قید میشود مهریه بعد از سه سال از وقوع عقد قابل مطالبه میباشد .در این صورت زوجه حق حبس نخواهد داشت.
- چنانچه بخشی از مهریه حال باشد و بخش دیگر آن وعده دار باشد، باز هم برای آن قسمتی که حال است حق حبس وجود خواهد داشت. اگر مهر مدت‌دار باشد زمانی زوجه حق مطالبه آن‌را دارد که مدت سپری شود و چون از زمان عقد نکاح، زوج مجاز است که ایفای وظایف زناشویی را از زوجه طلب کند، زوجه نمیتواند از حق حبس خود استفاده کند.
اما در فرضی که زوج از زوجه درخواست اجرای وظایف زناشویی را نداشته باشد و زمان پرداخت مهریه فرا برسد، زوجه خواهد توانست از حق حبس خود تا استیفای مهرش استفاده کند. در صورتی که مهر وعده‌دار نباشد چون به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به محض وقوع عقد نکاح، زوجه مالک مهر میشود، تا زمانی که زوج آن را تادیه نکند، میتواند از حق حبس خود استفاده کند.
- شرط دیگری که برای استفاده از امتیاز حبس برای زوجه وجود دارد این است که زوجه قبل از گرفتن مهریه به ایفای وظایف زناشویی اقدام نکرده باشد. برابر ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی، چنانچه زوجه قبل از گرفتن مهریه به اختیار و اراده خود از زوج، تمکین خاص کند، حق حبس وی ساقط میشود و دیگر مجاز به امتناع از تمکین و سایر وظایف زناشویی نیست.
آیا در زمان حق حبس زن نفقه به زن تعلق میگیرد ؟
این مورد از موارد اختلافی میان فقها و حقوقدانان است .
در فقه نظر مشهور حق حبس مربوط به نزدیکی است اگر زن با اختیار به نزدیکی با شوهر رضایت دهد حق حبس وی ساقط می شود. زندگی در محل مورد نظر شوهر موجب اسقاط حق حبس او نمی شود حق حبس جنبه حمایتی از زنان دارد ولی اگر منظورشان این است که نه، حق حبس پا بر جاست ولی چون زن به اختیار تمکین عام کرده است علی رغم باکره بودن به او دیگر نفقه تعلق نمی گیرد نیز به نظر ما درست نمی باشد زیرا منظور از ایفای وظایف زناشویی مندرج در ماده ۱۰۸۵ به عنایت به نظر مشهور فقها نزدیکی است
در مقابل عده ای معتقد هستند استفاده از حق حبس زوجه موجب از بین رفتن نفقه نخواهد شد به دیگر سخن، زن استفاده کننده از حق حبس علی رغم اینکه تمکین نمی کند اما مستحق دریافت نفقه از شوهر است و اگر شوهر از پرداخت نفقه استنکاف کند میتواند نفقه خود را مطالبه کند .
حق حبس زن وحق ازدواج مجدد برای مرد
توجه داشته باشید درست است که در صورتی که مرد علیه همسرش دعوای الزام به تمکین را مطرح کند زن قانوناَ میتواند با استناد به حق حبس خود تمکین نکند . و نهایتاَ دعوای تمکین مرد رد میشود .اما مرد می تواند با شرایطی که در قانون آمده دادخواست تجویز ازدواج مجدد از دادگاه کند. و در صورت داشتن استطاعت مالی مناسب برای تشکیل دو زندگی، دادگاه به نفع زوج ( مرد) رای به اجازه ازدواج دائم مجدد را صادر خواهد کرد.
(برای اطلاع بیشتر مقاله مربوط به تمکین در سایت گروه وکلای منصور عدالت را مطالعه کنید )
حق حبس زوجه و تقسیط مهریه
چنانچه مرد ادعای اعسار از پرداخت مهریه را نماید و دادگاه اعسار را بپذیرد پرداخت مهریه به صورت تقسیط خواهد بود .
حق حبس زن و طلاق از طرف مرد
اگر مرد دادخواست طلاق به طرفیت همسر بدهد در حالیکه زن در دعاوی قبلی استناد به حق حبس کرده باشد مهریه که پا برجاست و ارتباطی به آن ندارد. اما شرط تنصیف دارایی اموال شوهر مشمول زوجه نخواهد شد.
حق حبس زن و دادخواست طلاق از طرف زن
در خصوص روش های طلاق به درخواست زن به تفصیل در سایت گروه وکلای منصور عدالت توضیح داده شده است چنانچه زن هم از حق حبس خود استفاده کند وتمکین نکند و هم خواهان طلاق باشد ، اثبات عسر و حرج او امری بسیار دشوار است و حتی غیر ممکن خواهد بود . مگر عسر وحرج به دلیل عدم پرداختن نفقه شوهر یا سوء رفتار و سوء معاشرت او، محکومیت کیفری زوج، ابتلا به امراض صعب العلاج، اعتیاد شدید مرد را بتواند نزد دادگاه ثابت نماید ویا طلاق به صورت توافقی بوده ویا زن دارای حق طلاق باشد .
قبل از هر اقدامی با وکلای متخصص و مجرب منصور عدالت در زمینه طلاق مشورت کنید .
پیشنهاد میشود برای گرفتن نتیجه مطلوب خود از وکیل استفاده نمایید .
09022022861