آیا مادر می تواند در ازای حضانت دائم فرزند مهریه خود را ببخشد؟
آیا مادر می تواند در ازای حضانت دائم فرزند مهریه خود را ببخشد ؟
حضانت چیست ؟ مطلب مرتبط در سایت منصور عدالت را مطالعه فرمایید
مطالق ماده ١١۶٩ حضانت فرزندان تا ٧ سالگی بعد از طلاق با مادر است و بعد از آن، حضانت دختر از ٧ تا ٩ سالگی و پسر از ٧ تا ١۵ سالگی با پدر است اما با این وجود، نکته مهم برای دادگاه، تشخیص مصلحت طفل است که تعیین کننده است و بنا بر مصلحت طفل، دادگاه مشخص می کند که حضانت با کدامیک از پدر یا مادر باشد و دیگری فقط حق ملاقات را داشته باشد.
بر طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف پدر و مادر است یعنی در عین حال هر کدام از پدر و مادر حق دارند حضانت دائم فرزند را داشته باشند و تکلیف قانونی و شرعی هم در این خصوص دارند.
نظرغالب بر این است که هیچ کدام از ابوین نمی تواند از خود در زمینه حضانت فرزند اسقاط حق کند گر چه رویه قضایی در طلاق های توافقی می پذیرد که زوجین با توافق حضانت را به دیگری واگذار و اگر مخالفت مصلحت طفل نباشد دادگاه هم ممانعتی ندارد و توافق طرفین را میپذیرد .
اما در خصوص این توافق که آیا می شود با بخشش کل یا قسمتی از مهریه حضانت دائم فرزند یا فرزندان از آن مادر باشد ؟ در قوانین و حتی در رویه قضایی شفافیت لازم وجود ندارد وحتی بین حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد .
در طلاق خلع زن چیزی از مهریه یا غیر آن را در قبال طلاق بذل می کند که این مطلقا ارتباطی به حضانت فرزندان ندارد حال اگر قرارداد صلحی منعقد شود که زن مهریه را در قبال گرفتن حضانت دائم فرزند مشترک صلح کند به این معنی که مرد نتواند مطلقا حتی در صورت از بین رفتن صلاحیت مادر یا اثبات به صلاح فرزند نبودن حضانت با مادر نتواند حضانت دائم فرزند را پس بگیرد به عقیده وکلای متخصص در امر خانواده گروه وکلای منصور عدالت با رویه قضایی موجود که دادگاه مصلحت طفل را در تعیین حضانت ملاک قرار میدهد در تعارض است. حضانت طفل و رعایت مصلحت او نمی تواند وجه المصالحه قرار گیرد.
به دو نشست قضایی متفاوت در این خصوص استناد می شود:
سوال – نظر به این که حسب مدلول ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی (نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است) در مدتی که حضانت با پدر است، اگر زوجه در قبال انتقال حضانت از ناحیه زوج، مهرش را به زوج بذل کند، در این فرض؛ اولا، آیا مهر بذل شده محسوب می شود؟ و ثانیا، آیا طلاق خلعی است یا رجعی؟
نظر اکثریت – حق حضانت بنا به دلایل زیر قابل اسقاط و معامله نیست:
- از ماده راجع به حضانت متوجه می شویم که حق حضانت پدر قابل اسقاط نیست چون ولایت است و اصلا حق ولایت قابل اسقاط نیست، و لو این که قرارداد ببندند.
- ولایت یک اصل ذاتی و قائم به شخص پدر و جد پدری است؛ قانونگذار در مدت کوتاهی حق حضانت را به مادر داده است، چون تکلیف است، قابل اسقاط نیست.
- در حضانت، حق و تکلیف، چنان به هم آمیخته است که از نظر قانون مدنی این حق قابل اسقاط نیست و در فرض سوال، بذلی که از سوی زوجه صورت پذیرفته، یک شرط باطل و خلاف شرع و قانون است.
نظر اقلیت – در حضانت آنجا که حق است، قابل اسقاط است. آنجا که تکلیف است، قابل اسقاط نیست. دلیل این امر، آن است که حق قابل اسقاط است ولی پذیرفتن مسئولیت طفل تکلیف است. نگهداری تا جایی که مرز حق است، صد در صد قابل اسقاط است و در فرض سوال چون بذل در مقابل حق حضانت است، طلاق رجعی است.
نظر کمیسیون – در مورد سوال مطروحه، نظر به این که زوجه مهر خود را در قبال انتقال حضانت فرزندان مشترک، به زوج می دهد موضوع منصرف از بذل مهر بوده و مهر بذل شده، محسوب نیست و با توجه به این که حسب مقررات ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی که می گوید: «طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد، در مقال مالی که به شوهر می دهد طلاق بگیرد اعم از این که مال مزبور عین مهر یا معادل آن یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.» چون در فرض سوال موضوع کراهت از شوهر مطرح نیست، چنین طلاقی به فرض وقوع، طلاق خلعی نیست بلکه رجعی محسوب می شود.
بنابراین حتی اگر زن و شوهر، در طلاق توافقی بر حضانت دائم یکی از والدین و یا توافق حضانت تا سن خاصی توافق کرده باشند، اگر دادگاه در آینده تشخیص بدهد که این توافق مطابق با مصلحت طفل نیست، می تواند تصمیم لازم را اعم از سلب حضانت با تعیین ناظر اتخاذ نماید.
اخیرا دادگاههای خانواده به آن توجه ویژه ای نشان می دهند این است که در حضانت دختر بعد از ٧ سالگی، بنا به برخی دلایل مانند نزدیک بودن به سن بلوغ، جنسیت و احتیاج به توجهات ویژه که فقط از جانب مادر ممکن است، مادر در اولویت قرار دارد.
(رای شماره ٩٣٠٩٩٧٠٩٠۶٨٠١٢١٣ مورخ ۵/١٢/١٣٩٣ شعبه ٨ دیوانعالی کشور)
نتیجه گیری :
مطابق ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ حتی اگر زوجین در طلاق توافقی بر حضانت دائم یکی از والدین و یا توافق حضانت تا سن خاص توافق کرده باشند، اگر دادگاه در آینده تشخیص دهد که این حضانت به مصلحت طفل نیست، می تواند تصمیم لازم را اتخاذ نماید؛ یا سلب حضانت یا تعیین ناظر.
سوال: اگر حق حضانت با مادر بوده و مادر در قبال بذل کل مهریه ، حضانت فرزند را اخذ کرده باشد با ازدواج مجدد مادر حضانت او سلب خواهد شد ؟
پاسخ وکیل خانواده گروه وکلای منصور عدالت : مطالق ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی اگر مادر در زمانی که حضانت طفل با او است ازدواج نماید خواه فرزند دختر باشد یا پسر حضانت از او به تقاضای شوهر سلب می شود. در این راستا زوج می تواند با تقدیم دادخواست سلب حضانت فرزند مشترک را از مادر پس بگیرد و حضانت را از او سلب نماید. بدیهی است که مادر حق ملاقات فرزند را دارد.
قبل از هر اقدامی با وکلای متخصص گروه وکلای منصور عدالت مشورت کرده و از حقوق خود مطلع شوید .
09022022861